چکیده
پیامبر مكرم اسلام(ص) در طول بیست و سه سال تلاش بی وقفه موفق شد، نظام فكری حاكم بر جزیرة العرب را دستخوش تغییر و دگرگونی كند.
جامعه‌ای كه غرق سنت‌های قبیله ای و خرافات و بت‌پرستی بود، در پرتوی آموزه‌های نورانی قرآن و تعالیم نبی‌مكرم اسلام(ص) در مسیر اتحاد و بینش و یكتاپرستی قرار گرفت.
ملاقات های مكرر یثربیان با پیامبر(ص) و هجرت ایشان به یثرب، شرایط لازم جهت گسترش و توسعه فرامین الهی در مدینه را فراهم آورد.
پیامبر(ص) با ایجاد نهادهای كارآمد اسلامی مانند مسجد و وضع قوانین اسلامی و تدوین منشور مدنی مدینه زمینه های لازم جهت تشكیل حكومت اسلامی در مدینه را فراهم ساخت. آنچه در این پایان نامه بدان پرداخته شده است، یافتن پاسخ این پرسش اساسی بود كه تحولات فرهنگی انجام شده در مدینه و عوامل مؤثر بر آن كدامند و شیوه‌های پیامبر(ص) در ایجاد این تحولات چه بود؟ فرضیه غالب در پاسخ به این سوال عبارت است از این كه: مدینه در عصر نبوی(ص) دستخوش تحولات فرهنگی بسیاری شد و سنت های اسلامی جایگزین سنت‌های جاهلی شدند.
این تحولات متأثر از آموزه‌های قرآنی و تعالیم پیامبر(ص) بود.
تحولات فرهنگی مدینه متأثر از شیوه‌های پیامبر اكرم(ص) در ایجاد تغییرات فرهنگی مبتنی بر ابزارهای اخلاقی، ایجاد تكالیف فردی و جمعی، اعتماد سازی عمومی، درونی كردن ارزش‌ها و طرد افكار جاهلی و… بود.
در اثر تلاش‌های مستمر پیامبر(ص) و در پرتوی آموزه‌های قرآنی و تعالیم نبوی(ص) و اسوه حسنه آن حضرت بسیاری از هنجارها و ارزش های اسلامی و انسانی جایگزین فرهنگ و رسوم جاهلی شدند.