گونه شناسی برخورد صادقین «علیهما السلام» با فرقه‌های مختلف

چکیده

دوره صادقین «علیهما السلام» یکی از دوره‌های ویژه تاریخ اسلام می‌باشد، از ویژگی‌های مهم این دوره ترویج و رشد فرقه‌های گوناگون می‌باشد که از این لحاظ، عصر کنونی ما بی‌شباهت به آن دروه نیست، لذا هدف تحقیق حاضر این است که شیوه‌های مقابله با فرقه‌های مختلف را از سیره صادقین «علیهما السلام»، به روش تحلیل محتوا به دست آورده تا الگوی مناسب برای مقابله با فرق مختلف در عصر کنونی باشد. فرقه‌های عصر امام باقر و امام صادق «علیهما السلام»، به فرقه‌های درون شیعی (کیسانیه، زیدیه و غلات) و فرقه‌های برون شیعی (جهمیه، خوارج، قدریه، مرجئه و معتزله) تقسیم شده و روش‌های برخورد صادقین «علیهما السلام» با فرق مذکور مورد دقت و واکاوی قرار گرفته است. بعد از مباحث کلی که در فصل اول آمده در فصل‌های بعدی روش‌های برخورد با فرق درون شیعی و فرق برون شیعی ذکر شده و به صورت کلی هر کدام به دو قسمت روش‌های ایجابی و روش‌های سلبی تقسیم شده‌اند، نتایج حاصل از این پژوهش نشان می‌دهد که بسیاری از شیوه‌های مواجهه با فرق درون شیعی و برون شیعی، مانند تبیین، امربه معروف و نهی از منکر، ارجاع به قرآن و سنت، رد و انکار، لعن و نفرین و… شبیه به هم هستند، هرچند برخی از شیوه‌های برخورد با فرقه‌ها، متفاوت می‌باشد، همچنین نشان می‌دهد که اخلاق مداری و انصاف، منطق و عقل گرایی سیره صادقین «علیهما السلام» در برخورد با همه فرقه‌های زمان خود بوده است، که الگوی کاملی برای مقابله و مواجهه با فرقه‌های مختلف در زمان ما می‌باشد.