این جلسه با حضور آقای دکتر نعمتالله صفری فروشانی بهعنوان استاد راهنما و حجةالاسلام و المسلمین ناصر باقری بیدهندی بهعنوان استاد مشاور و حجةالاسلام والمسلمین آقای مجید احمدی کچایی بهعنوان استاد داور و دبیری آقای طباطبایی با حضور جمعی از طلاب و اساتید مجتمع آموزش عالی امام خمینی (ره) برگزار شد.
در آغاز آقای شاکرعلی به معرفی اجمالی پایان نامه خود پرداخت. وی ابتدا اشاره داشت که پایاننامه را غیر از مقدمه در سه فصل تنظیم نموده است. در فصل اول کلیات ذکر شده است که شامل، مفهوم شناسی، معرفی اجمالی فرقهها و جریانهای شیعه و اهل سنت و مرور بر مباحث مهدویت در شیعه و اهل سنت ذکر کرده است. او در تحقیق حاضر گونه شناسی را به معنای دستهبندی و طبقهبندی مراد گرفته است. در ضمن دستهبندی موضوعی کتب به روش، گرایش، رویکرد و جریانهای دخیل توجه داشته است.
وی در ادامه گفت: فصل دوم کتاب در گونه شناسی کتب شیعه درباره مهدویت است. دراین فصل به علاوه دیگر نویسندگان شیعه به کتابهای «جریان جمن شاهیان» به علت دیدگاههای خاص آنان نسبت به ائمه (علیهم السلام) بهویژه امام زمان(عج) جداگانه پرداخته شده است.
در فصل سوم به کتابهای اهل سنت پاکستان پرداخته شده است که در میان اهل سنت نیز دستهبندیهای مشخصی در رابطه با مهدویت وجود دارد که از میان آنان بیشترین کتابها از سوی پیروان دیوبندیه و نویسندگان وابسته به گروههای افراطی و تکفیری مثل القاعده، سپاه صحابه، طالبان غیره تعلق دارند. آنان بیشتر در ضمن اثبات ظهور مهدی(ع) به علائم ظهور پرداخته آنها را بر حوادث خاص تطبیق دادهاند و خود را زمینهسازان ظهور و یاران مهدی(ع) معرفی کردهاند و مطالب در نقد اندیشه شیعی در مورد مهدویت در کتب آنها بهوفور مشاهده میشد برخی از نویسندگان این جریان عبارتاند از: اعظم طارق، ضیاء الرحمن فاروقی، عاصم عمر مجید و غیره. در مقابل آنان برخی نویسندگان بریلویه مثل طاهرالقادری مخالف تطبیق علائم بر حوادث خاصاند و اندیشه انتظار و ظهور مهدی(ع) را یک عقیده مشترک میان شیعه و اهل سنت میدانند که فقط در جزئیات آنها اختلاف است.
وی در آخر شناخت جریانها و گرایشهای متفاوت نویسندگان پاکستان و همچنین گشودن را برای تحقیقات علمی در رابطه با مهدویت ازجمله اهداف و فواید این تحقیق ذکر کرد.
در ادامه استاد محترم داور پس از ذکر دستهبندی مناسب، آشنایی بهتر خواننده نسبت به فضای پاکستان از مزایای تحقیق ذکر کرد. سپس اشکالات تحقیق را به دو دسته اشکالات شکلی ازجمله اغلاط تایپی، استفاده از الفاظ غیرفارسی و ترجمه نشدن برخی عبارتهای غیرفارسی، عدم آدرسدهی در برخی موارد… را ذکر کرد.
همچنین تندروی در مورد برخی شخصیت ها مثل اقبال لاهوری و کم پرداختن به مودودی و موضوع محوربودن تحقیق برخی از اشکالات محتوای داور بوده است.
طلبه در ضمن پذیرفتن برخی اشکالات شکلی به اشکالات عمده پاسخ داد ازجمله در اشکال به تندروی در مورد اقبال گفت که عین عبارت اقبال از کتاب او «بازسازی تفکر دینی» ترجمه بقائی ماکان آورده شده است که وی در آن کتاب از ابن خلدون که از منتقدان احادیث مهدویت است تمجید کرده است و انتظار مهدی(ع) را به اعتقادات مجوسیت ربط داده است.
پساز آن استاد راهنما دکتر صفری پیشینه نداشتن موضوع و آشنا شدن با فضای مذهبی منطقه را از مزایای تحقیق دانست سپس افزود کار جریان شناسانه در مورد مهدویت حتی در ایران هم هنوز صورت نگرفته است. همچنین وی در پاسخ به موضوع محور بودن تحقیق فرمود: تحقیقی که بدون پیشینه است و هیچ اطلاعی از قبل درباره آن نبوده است حتی میتوان در سطح دکترا نیز کار موضوع محور انجام داد.
سپس استاد محترم مشاور و مدیر گروه تاریخ آقای باقری بیدهندی در ضمن خیرمقدم حضار، به اهمیت و مشکلات تحقیقات منطقهای اشاره کرد وی افزود طلبه از عهده این کار خوب برآمده است. سپس فرمود: اقبال فیلسوف و محب اهلبیت(ع) است ولی این امر باعث نمیشود که اشتباهات او نادیده گرفته شود. آنگونه که شهید مطهری با وجود تمجید از اقبال به برخی اشتباهات وی اعتراض کرده است.
در آخر جلسه هیئت محترم داوران نمرات خود را در برگههای مخصوص نوشته به دبیر جلسه آقای طباطبایی تحویل دادند و آقای طباطبایی نمره نهایی پایاننامه را با نمره عالی 19/25 اعلام نمود.