چکیده:
شیخ مفید از بزرگ ترین متكلمان امامیه در نیمه دوم قرن چهارم و اوایل قرن پنجم است كه مهم ترین نقش را در تثبیت عقاید كلامی این مكتب دارد. او دارای كتب تاریخی متعددی است كه از آن جمله می توان به «الارشاد» اشاره كرد. این كتاب كه درصدد بیان اجمالی زندگانی ائمه دوازده گانه همراه با فضایل و مناقب آنهاست، بیشترین تاثیر را از عقاید كلامی شیخ (رحمه اله) گرفته است. علی رغم اهمیت فراوان این كتاب در مسیر تاریخ نگاری شیعی، تاكنون نقد و بررسی جامعی به صورت روشمند درباره محتوا، منابع و اسناد آن صورت نگرفته است و دقت در مطالب و اسناد و منابع كتاب، این نكته را تایید می كند كه این اثر همانند دیگر آثار روایی امامیه از دایره نقدناپذیری خارج شده است و از جهت سند و محتوا قابل نقد می باشد. به نظر می رسد گام نخست در نقد و بررسی تاریخ نگاری این كتاب در گرو شناخت برخی از مبانی كلامی همچنین آشنایی با مبنای اصولی او می باشد و با توجه به این دو مولفه درمی یابیم كه تاریخ نگاری شیخ در «الارشاد» كاملا منطبق با مبانی كلامی او می باشد و به تعبیر دیگر، نوعی تقدم كلام بر تاریخ را در این اثر مشاهده می كنیم.