چکیده
محمد عابد الجابری، یکی از اندیشمندان معاصر عرب است که سهمی ویژه در تحول فهم و برداشت از تاریخ اسلام دارد.
در این نوشتار که ویژه تحلیل و نقد دیدگاه جابری درباره تشیع است، در صدد پاسخ به این سئوال اصلی است که دیدگاه جابری در عرصه‌های مختلف تشیع و بیان و شواهد او از آن چیست و چه نقد‌هایی بر او وارد است؟ هدف پژوهش حاضر تحلیل و نقد دیدگاه جابری در مورد تشیع است.
روش پژوهش توصیفی- تحلیلی می‌باشد.
در روش مذکور ابتدا از آثار جابری آراء و اندیشه‌های او را درباره تشیع خواهیم پرداخت و سپس عقاید جابری در سه زمینه روشی، محتوایی و استنادی مورد نقد قرار خواهد گرفت.
جابری تشیع را بطور ضمنی بررسی کرده است.
به همین خاطر جابری چهره تشیع را ناقص، مبهم و گنگ ترسیم کرده و بررسی‌های وی از تشیع در راستای پروژه او «نقد عقل عربی» بحساب می‌آید.وی با تشریح رویکرد‌های سه گانه در نقد عقل عربی، عقل بیانی، عقل عرفانی و عقل برهانی به تشریح عقل عرفانی پرداخته و سپس تشیع را در عقل عرفانی قرار داده است.
از نظر جابری تشیع یک آسیب در جهان اسلام است که در نقد عقل عربی باید نقد گردد.
تعصب جابری در توصیف تشیع محسوس است و در سراسر آثار او می‌توان این تعصب را مشاهده کرد.
وی در بسیاری از موارد بجای توصیف تشیع به تشیع حمله کرده است.
جابری با عینک بدبینی به تشیع نگریسته است.
ضعف جابری در زمینه منابع از کمبود منابع نیست بلکه از شیوه استفاده از منابع می‌باشد.
استفاده غیر علمی از منابع در آثار جابری را می‌توان در اطمینان به کتابهای ملل و نحل، تاکید بر برخی تحقیقات و بزرگ نمایی آنها، گرفتن نتایج غلط دانست.
نقد در این پژوهش در سه حوزه نقد روشی، نقد محتوایی و نقد استنادی انجام پذیرفته است.