در ابتدای نشست، دبیر جلسه، سرکار خانم لیلا شریفی ضمن خیر مقدم خدمت حضار به معرفی سخنران؛ جناب آقای دکتر صفری فروشانی پرداخت.
جناب آقای دکتر صفری فروشانی نیز ضمن عرض تبریک به مناسبت فرا رسیدن هفته ی پژوهش به حاضران؛ در جلسه در دو بخش، پیرامون موضوع « کارآمدی و آینده تاریخ اسلام» سخنانی را ایراد نمود.وی در سخنان خود به تعریف اجمالی از واژه ی پژوهش پرداخت و گفت: پژوهش، فرایند کشف مجهولات از طریق ساماندهی روشمند معلومات است.
دکتر صفری فروشانی با تاکید بر اهمیت پژوهش در عرصه ی علم آموزی، افزود: پژوهش باعث زنده ماندن علوم می شود چراکه با پژوهش، روش های جدید پدید می آید و دانشی که همواره همراه پژوهش باشد، پیر نمی شود.پژوهش با تتبع فرق دارد. تتبع، جمع اقول از کتب مختلف است. در این زمینه رایانه از انسان قوی تر عمل می کند و تنها پژوهش و نوآوری می تواند رایانه را شکست دهد چرا که پژوهش، تحلیل، نوآوری و ابتکار دارد و رایانه در این کار خادم انسان است.
جناب آقای صفری فروشانی در ادامه سخنان خود به دسته بندی مطالعات تاریخی به تاریخ نَقلی و تاریخ تحلیلی پرداخت و اظهار داشت: تاریخ نَقلی: نقل امور از مورخین گذشته. تاریخ نقلی، مبتنی بر گزاره هاست که امکان اختلاف نیز دارند و شناخت فیلسوفان، علما، حوزه های علمیه و... از تاریخ، همین تاریخ نقلی است. تاریخ دانان، تاریخ نقلی را تاریخ نمی دانند.
تاریخ تحلیلی: این نوع تاریخ به نقد و تحلیل تاریخ می پردازد. این نوع مطالعه، یک علم است و در آن بستر شناسی، زمان شناسی، مکان شناسی، شخصیت شناسی، جریان شناسی و متن شناسی انجام می شود. در این نوع تاریخ، وابستگی به متن های مستقیم 20 درصد است و 80 درصد تحلیل ذهنی است لذا این علم، نیاز به استاد دارد.
تاریخ تحلیلی، تاریخ سیاسی، فرهنگی، اقتصادی، اجتماعی، تاریخ اهل بیت و ... را شامل می شود.
وی شناخت گذشته تاریخ تحلیلی را امری ضروری دانست و با بیان دوره های گذشته تاریخی اظهار داشت:
دوره پیشکسوتان همچون آقایان سبحانی، پیشوایی، یوسفی غروی و... .
دوره ای که موسسات پدید آمدند. موسساتی همچون؛ موسسه امام خمینی، پژوهشکده تاریخ و سیره، پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه و ... . این موسسات باعث رشد تاریخ شدند. رشد تاریخ تحلیلی در ده بیست سال اخیر شتابنده بوده و قابل مقایسه با قبل از انقلاب نیست.
جناب آقای صفری فروشانی ضمن اظهار امیدواری از اینکه آینده از آن علم تاریخ است به شرح آینده تاریخ تحلیلی پرداخت وافزود: آینده از آن علم تاریخ است چراکه ما به داده ها و تحلیل تاریخ نیاز داریم. شبهاتی که امروزه توسط وهابیت و مستشرقان مطرح می شود، تنها یک تاریخ دان با تحلیلی تاریخی می تواند به آن ها پاسخ دهد. به عنوان نمونه، یکی از شبهات رایج این است: امام حسین علیه السلام را کوفیانی دعوت کردند که شیعه بودند و همان ها نیز ایشان را به شهادت رساندند. در پاسخ به این شبهه، شخصی که به تاریخ آشنا نیست با استناد به یک روایت که شامیان حضرت را کشتند، بسنده می کند. لکن تاریخ دان، جوانب را تحلیلی می کند. بدین صورت که؛ آن دسته از کسانی که در سپاه عمر سعد در کربلا بودند، کسانی هستند که متن نامه هایشان به امام حسین علیه السلام متفاوت است و آن ها از شیعیان خاص نبودند. کسانی که شیعه خاص بودند و به حضرت نامه نوشتند، در کربلا در مقابل امام نبودند؛ بلکه بعدا توابین را تشکیل دادند.
وی گفت:یکی از ویژگی های رشته تاریخ، برون گرایی است. تاریخ می تواند همه اقشار را اقناع کند. به عنوان مثال گفته می شود که امام زمان به دنیا نیامده اند و در این زمینه به چند حدیث متعارض بسنده می شود؛ در حالی که از طریق علم تاریخ با 9 دلیل تاریخی می توان تولد حضرت را اثبات کرد. بنابراین می توان گفت که در آینده به منظور مقابله با شبهات، تاریخ است که در صف مبارزه، جلو تر از کلام قرار می گیرد و درحال حاضر وهابیت و مستشرقان از این خلاء تاریخ سوء استفاده می کنند.
استاد گرانقدر ضمن تاکید بر درخشان بودن آینده تاریخ، حضور بانوان در این عرصه را کمرنگ دانستند و تشکیل یک گروه از بانوان، جهت پژوهش و مطالعه در حوزه تاریخی زنان را پیشنهاد کردند .
